Heyecan, öfke, hüzün ya da sevinç… Beyin, niyet ve hislerin meydana geldiği yer olsa da insanın yaşadığı hisler, kramp, bulantı, ishal üzere belirtilerle mide ve bağırsaklarda kendini gösterebiliyor. Sindirim sistemi, yaşanan hislere epeyce hassas olup bu hisler bağırsak semptomlarını tetikleyebiliyor. Pekala, bağırsaklarla beyin ortasında nasıl bir bağ var?
Bağırsaklar için “ikinci beyin” sözünü kullanan bilim insanları, bağırsakların da kendine ilişkin bir hudut sistemi olduğunu ve bunun merkezi hudut sisteminden bağımsız çalıştığını ortaya koyan çalışmalara imza attı.
Sinir hücrelerindeki bilgi akışını sağlayan küçük kimyasal iletkenler olan nörotransmitterlerle dolu bu sisteme yakından bakıldığında sindirim sisteminin sırf besinleri sindirmenin ötesinde farklı fonksiyonlarının de olduğunu gösteriyor. Bağırsaklar, beyinle irtibatlı olarak kişinin zihinsel durumunda rol oynuyor ve tıpkı vakitte bedendeki kimi hastalıkların da kaynağı olabiliyor.
Peki, bağırsak mikrobiyomunu değiştirmek Parkinson hastalığı yahut öteki beyin hastalıklarının semptomlarında bir fark yaratabilir mi?
Bilim insanları, bunun mümkün olabileceği görüşünde. 2016 yılında, California Teknoloji Enstitüsü’ndeki araştırmacılar, Parkinson hastalığı olan hastaların dışkılarından mikropları farelerin bağırsaklarına naklettikleri bir çalışma yürüttüler. Bu farelerin, Parkinson hastalığı olmayan insanlardan bakteri verilen öteki farelere nazaran daha fazla motor işlev bozukluğu gösterdiğini gözlemlediler. Sonuçlar, belli bağırsak bakterilerinin Parkinson hastalarında hareket zorluklarına katkıda bulunabileceğini gösterdi.
PROBİYOTİKLERİN ALZHEİMERI GÜZELLEŞTİRİCİ ROLÜ
Probiyotiklerin bağırsak bakterilerini değiştirmedeki ve hasebiyle nörodejeneratif hastalıkların semptomlarını iyileştirmedeki rolü hakkında yapılan bir öbür araştırma ise 2016 yılında, İran’daki Kaşan Tıp Bilimleri Üniversitesi ve İslami Azad Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yapıldı.
Araştırmacılar, yoğurt ve besin desteklerinde bulunan probiyotiklerin Alzheimer hastalığı olan bireylerde biliş ve hafızayı geliştirmeye yardımcı olabileceğini buldu. Başka çalışmaların da benzeri sonuçlar verdiği kaydedildi.
BEYİN VE BAĞIRSAK DAİMA BAĞLANTI HALİNDE
Bir sonraki basamak ise bağırsakta olanlarla beyinde olan ortasındaki ilişkiyi ortaya koydu.
İrlanda’da University College Cork’ta Anatomi ve Sinirbilim Kısmı’nda Kıdemli Öğretim Vazifelisi olan Dr Siobhain O’Mahony, “Beynin ve bağırsağın daima bağlantı halinde olduğunu biliyoruz. Bakteriler bu irtibatın anahtarıdır. Fonksiyonel olmayan bir bağırsağın, Parkinson hastalığı ile alakalı, alfa-sinüklein ismi verilen ve omurilik yahut vagus hududu yoluyla beyne gidebilen anahtar bir proteinde değişikliklere yol açtığına dair bir ispat var.” sözlerini kullandı.
Parkinson hastalarında motor işlev bozukluğu gözlemlenmeden evvel, çalışmalar bağırsakta alfa-sinüklein proteininin bulunduğunu göstermişti. Araştırmalar ayrıyeten beyinden bedenin öteki bölgelerindeki dokulara ve organlara bilgi ileten vagus sonunu kesmenin Parkinson hastalığına yakalanma riskini azaltabileceğini göstermiştir.
Vagus sonunun “Beyin ve bağırsak ortasındaki iletişim” olduğunu söyleyen O’Mahony, bunun bağırsak-beyin eksenine giden “biyolojik yol” olduğunu belirterek, “Farklı organlar vagus hududu aracılığıyla beyinle bağlantı kurabilir” sözlerini kullandı.
O’Mahony, beynin midenin dolu olduğunu anlayarak yemek muhtaçlığının kesilmesini de buna örnek olarak veriyor.
Bilim insanları, sıhhatsiz bir bağırsak mikrobiyomunun beynin işleyişini etkilemesine müsaade veren bir yol olduğu görüşünde. Fakat bağırsaktaki mikroplar ile beyindeki aktivite ortasındaki alakanın kesin tabiatı hakkında daha fazla araştırmaya gereksinim var.
Alzheimer’s Research UK’den Dr Susan Koolhaas ise “Şu anda, bağırsak mikrobiyomunda meydana gelen değişikliklerin “Hastalık mı yoksa hastalıkları tetikliyor mu”nun tesirlerinden biri olup olmadığını bilmiyoruz.” diyerek, çalışmaların devam ettiğini söylüyor.
MİKROBİYOTA NEDİR?
Mikrobiyota bakterilerinin sayısı, bizim kendi hücrelerimizin sayısından 10 kat daha fazla. Mikrobiyotanın sahip olduğu genetik materyele mikrobiyom deniliyor. Lakin bu iki terim birçok kere birebir manada kullanılıyor. Mikrobiyomdaki genlerin sayısı ise, insan genomundaki genlerin sayısından 150 kat daha fazla.