Prof. Dr. Tolunay, orman yangınları meydana gelmeden tedbir alınmasının ve ormanlık alanların genişletilmesi gerektiğinin altını çizdi. Orman yangınlarının birçoğunun kaza ve ihmalden kaynaklı meydana geldiğini söyleyerek iklim değişikliği konusunda tedbirler alınmazsa Türkiye’de yakın gelecekte fırtınalar, seller ve orman yangınları üzere çok hava olaylarının çok daha sık ve şiddetli bir biçimde yaşanacağına da dikkat çekti. Tolunay,” Umudumuz var lakin vaktimiz daralıyor” diyerek ülkemizde devam eden yangınlar hakkında şunları söyledi:
HERKESİN ATEŞ KONUSUNDA DİKKATLİ OLMASI GEREK
“Yangınların kamuoyu tarafından kasıtlı çıkarıldığı düşünülüyor ancak Çeşme’de kaynak yapılırken sıçrayan kıvılcımdan yangının çıktığı ortaya konuldu. Datça’da ise şimdi kesin olmasa da trafo patlaması ya da elektrik nakil sınırından yangın çıktığına dair bilgiler var. Münasebetiyle orman yangınları kaçınılmaz lakin büyük çoğunluğu insan tesiriyle kaza ve ihmalden çıkıyor. Öncelilkli olarak ormanla iç içe yaşayan herkesin ateş konusunda çok dikkatli olması gerekiyor. Birebir vakitte da orman içinde yangınlara sebep olabilen elektrik nakil sınırı tesisleri üzere yerlerin bakımların yapılması gerekiyor. Yılda ortalama 150 yangın elektrik nakil çizgileri tesislerinden çıkabiliyor. Bu mevzuda kamuoyu çıkan her yangından sonra altında bit yeniği arıyor. Bu da orman yangınlarıyla gayrete ziyan veriyor. Zira kasıtlı yapıldığı kanısı oluştuğu vakit çabucak o reaksiyonla bir an evvel yanan alanların ağaçlandırılması gerektiğine dair baskı yaratılıyor. Lakin bölgede bulunan kızılçam ve makinin yangın sırasında sıçrattığı yanmamış tohumların insan dayanağıyla tekrar çimlenmesini sağlamak daha gerçek olur.
BİRKAÇ AY YAĞMUR YAĞMAZSA YANGINLAR ARTACAK
Ege ve Akdeniz bölgelerinde iklim değişikliğine bağlı olarak ortalama sıcaklıklar artacak. Bir de üstüne kurak devir gelir. Yani birkaç ay hiç yağmur yağmazsa orman yangını riski de artacak. İklim değişikliğinin en değerli tesiri yangınların kolaylıkla çıkması, süratlice yayılması ve denetim edilemeyecek bir boyuta ulaşması. İklim değişikliğinin de tesiriyle yangınlardan evvel tedbir almaz ve sadece söndürme siyasetleri ile çalışmalara devam edersek çıkan yangınları söndürmek için çok geç kalacağız. O nedenle bize çok farklı bakış açıları gerekiyor. Elhasıl tüm doğal afetlerde önleyici önlemler almamız kural.
BİLİNÇSİZCE AĞAÇLANDIRMA YAPILMAMALI
Ağaçlandırma yapılırken çeşit seçimine dikkat etmemiz gerekiyor. Bilhassa geçen yıl yapılan ağaçlandırma kampanyalarında da bunu gördük. Her ağacın farklı ekolojik istekleri var ve buna uygun dikim yapılması gerekiyor. Birebir çeşit ağacın tohumu bile olsa o tohumun nereden alındığı kıymetli. Örneğin İzmir’den alınan fidanı tutup da Antalya bölgesinde de yetişebilen bir tıp diye düşünüp oraya ekmemeliyiz. Aksi takdirde bu formda dikilen fidanların bölgede birkaç yıl içinde bizatihi yok olduğunu görebiliyoruz. Bunun yanı sıra geçmişte Akdeniz Bölgesi’nde yetişen makilik alana orman gözüyle değil çalılık gözüyle bakılmış ve birçok yerde bu makilik alanlar Kızılçam tipi ile ağaçlandırılmış. Şu anda üstte Kızılçam çeşidi altta ise maki bitki örtüsü bulunuyor. Maki ile kızılçam ormanlarının iç içe olduğu yerlerde yangınlar çok daha şiddetli oluyor ve kısa müddette büyüyor. Yangın sırasında makiler kısa uzunluklu olduğu için bir merdiven misyonu görerek alevlerin kızılçam ağaçlarının doruğuna kolay kolay sıçramasına neden oluyor. Bu formda çok büyük yangınlar meydana gelebiliyor. Bu nedenle bu kampanyaların bilinçsizce yapılmaması ve uygulanmaması gerekiyor.
İMARA AÇILACAK ENDİŞESİ
Yangın sonrasında ormanlık alanı süratlice ağaçlandırmayı istememizin bir nedeni de ‘imara açılacak’ telaşından kaynaklanıyor. Kamuoyunun bir kısmı bu inanış doğrultusunda ağaçlandırma kampanyalarına da süratlice katılıyor. Ama yanan alanların yine orman haline getirilmesi bir anayasal mecburilik. Orman Genel Müdürlüğü bunun için bir bütçe ayırıyor ve bunu esasen yapıyor. Bu halde fidan bağış kampanyaları dolaylı bir hareket diyebiliriz zira devletin esasen yaptığı bir iş için harekete geçiliyor. Bunda bir sakınca yok natürel fakat bunun yerine ben fidan dikim kampanyalarının ‘orman alanlarının genişletilmesi’ için yapılmasını öneriyorum. Orman olmayan alanları ağaçlandırmak için kullanabiliriz.
ORMANLARA OTEL YAPMAK İÇİN YANGINA GEREK YOK
Bunun yanı sıra ormanlık alanın imara açılması için yangınların olmasına gerek yok. Turizm teşvik kanunu ile yangın görmemiş ormanlık alanlara oteller yapılabiliyor. Ayrıyeten maden kanuna nazaran de ormanlık alanlarda madenlere müsaade veriliyor. Orman kanunun 17’nci hususundaysa kamu faydası ve zaruriyet olması halinde ormanlarda çeşitli tesislere müsaade verilebilir deniliyor. Ormanlık alanlara yapılan bu tesislerin sayısı ise yanan alanlardan çok daha fazla. Geçen yılki yangınlarla birlikte son 20 yılda her yıl 16 bin hektarlık bir alan yandı, geçen yıldan evvel 9 bin hektar civarında yanıyordu. Yıllık olarak kamu faydası ve zaruret gerekçesiyle verilen müsaadelerle yok olan ormanlık alan 33 bin hektar civarında. Yanan ormanlık alanların yine orman olma bahtı var lakin tesisleştirilen alanların yine orman olma talihi yok. Ancak şunu görmemiz gerekiyor, ormanın orman olarak kalması en büyük kamu faydasıdır.”
UMUDUMUZ VAR LAKİN VAKİT DARALIYOR
İklim değişikliğinin tesirlerini torunlarımızdan hatta çocuklarımızdan evvel biz görmeye başlayacağız diyen Prof. Dr. Tolunay 2050 yılını işaret ederek şunları söyledi:
“Çocuklarımızı torunlarımızı etkileyecek diyoruz fakat onlara kalmadan çok daha yakında olacak şeyler var. Şayet tedbir almazsak iklim değişikliğine bağlı olarak yaşanacaklar çok uzakta değil. Örneğin 20’li yaşlardaki bir öğrenci 65 yaşında emekli olduğunda dünya bugüne nazaran 3 derece daha sıcak olabilir. İklim değişikliğine bağlı olarak çok hava olaylarında artışlar bekliyoruz. Seller, taşkınlar, fırtınalar, kuraklık, orman yangınları, heyelanlar hatta salgın hastalıklar, çekirge istilaları üzere çok sayıda olayla karşılaşabiliriz. Bu olayların şiddetinde, müddetinde, sıklığında ve tesir alanında genişlemeler bekliyoruz. Bununla birlikte mevsimler de kaymaya başladı. Eylül, Ekim aylarını yaz üzere yaşamaya başlayabiliriz. Bu da bize bir şeyler yapmamız gerektiğini söylüyor. Hâlâ umudumuz var lakin vakit daralıyor. Şayet tedbir almadan devam edersek 2050 yılında çok daha fazla çok hava olayı ile karşı karşıya kalacağız.”